برسی انواع نردبان، کدام مدل مناسب شما است؟

بشر سال‌هاست برای بسیاری از مشکلاتش راه‌حل‌های مختلفی پیدا کرده است و مشکل دسترسی به نقاط بلند را با نردبان حل کرده است. امروزه بسیاری از نیروهای کار ساختمانی، فنی و حتی ساکنین یک مجتمع مسکونی نیاز به نردبان را به راحتی حس می‌کنند. اما کدام مدل نردبان برای چه کاری مناسب است؟

فهرست مطالب:(با کلیک بر روی هر عنوان به توضیحات بیشتر هدایت شوید.)

• یک نردبان از چه نظر قابل بررسی است؟

• انواع نردبان کدام است؟

• نحوه استفاده صحیح از نردبان چگونه است؟

نردبان از آن دست وسیله‌هاست که تقریبا در هر زیستگاهی پیدا می‌شود. آپارتمان‌ها، مجتمع‌های صنعتی، کارگاه‌های ساختمانی، خانه‌های قدیمی و … همه یک نردبان دارند که بسته به نوع فعالیتشان از آن استفاده می‌کنند. بسیاری از افراد شغلشان به نردبان گرده خورده است و خیلی‌ها هم شاید تا امروز یک یا دو بار از نردبان در طول عمرشان استفاده کرده‌اند. تقریبا در دنیا کسی نیست که نردبان را نشناسد. همیشه نقاطی هستند که بلندقدترین‌ها نیز به آن نقطه دسترسی ندارند و باید از یک وسیله برای افزایش قد استفاده کرد. همیشه دسته‌ها و یا وسایل کنترل از راه دور امکان استفاده ندارند و باید نردبان را در محل مورد نظر قرار داد. همه افراد نیاز به نردبان را درک کرده‌اند و یک نردبان را برای محیط زندگی یا کاری خود تهیه کرده‌اند. اگر نردبان‌ها نبودند بسیاری از عملیات‌های نجات ناتمام می‌ماند و شاید هیچ ساختمانی ساخته نمی‌شد.

واضح است که کاربردها متفاوت است. یکی می‌خواهد به نقاطی چند متر بالاتر دسترسی داشته باشد و یک نفر نیز فقط به چندسانتی متر نیاز دارد. در نتیجه نوع نردبان‌ها نیز متفاوت است. در ادامه بررسی خواهیم کرد نردبان‌ها امروزه در چه مدل‌هایی ساخته و به بازار عرضه می‌شوند. همچنین ویژگی‌های یک نردبان خوب را مرور کنیم تا ببینیم برای هر نردبان برای چه کاربردی مناسب است و در نهایت نکات ایمنی و نحوه استفاده صحیح از نردبان را ذکر می‌کنیم.

یک نردبان از چه نظر قابل بررسی است؟

هر کالایی ویژگی‌هایی دارد و نردبان نیز خصوصیاتی دارد که باعث ایجاد تفاوت در انواع مختلف ساخته شده می‌شود. ویژگی‌هایی که با افزایش و کاهش آن‌ها یک نردبان به وسیله‌ای ارزشمند و یا بی‌استفاده تبدیل می‌شود. همچنین هدف از تهیه نردبان همیشه یکسان نیست. درنتیجه می‌بایست نردبان‌ها در صورت‌های مختلف تولید شوند تا نیازهای مختلف را ارضا کنند. بنابراین باید ببینیم چه ویژگی‌هایی از یک نردبان می‌تواند تفاوت‌ها را ایجاد کند و در کاربری آن نردبان موثر است.

میزان تحمل وزن

نردبان‌ها با توجه به جنس و مواد اولیه سازنده و نوع طراحی وزن خاصی را می‌تواند تحمل کند. گرچه شاید این محدوده یک حدود مشخص داشته باشد، زیرا یک نفر قرار است از نردبان بالا برود و مشغول انجام کاری شود، اما این قانون همیشگی نیست. در برخی موارد مثل استفاده‌های صنعتی و ساختمانی اپراتور استفاده‌کننده از نردبان به همراه خود وسایل و یا ابزاری را دارد که دارای وزن قابل توجه هستند. همچنین در برخی موارد نیاز است دو نفر هم‌زمان از نردبان استفاده کنند. علاوه بر گاهی نیاز است وسایل و یا کالایی بر روی نردبان قرار بگیرد. برای مثال در حوزه کشاورزی باغداران در هنگام چیدن میوه سبد را روی نردبان می‌گذارند و گاه این وزن مقدار قابل توجهی خواهد بود. بنابراین اگر کاربری شما عمومی نیست حتما در زمان خرید و استفاده به وزن قابل تحمل توسط نردبان دقت فرمایید.

ارتفاع

شاید مهم‌ترین خصوصیت یک نردبان ارتفاع آن است. یک نردبان آتش‌نشانی می‌تواند تا ده‌ها متر بلندی قامت داشته باشد و یک نردبان ساده و خانگی شاید ارتفاعی حدود ۱.۵ متر. در زمان خرید نردبان حتما به ارتفاع آن دقت کنید. به یاد داشته باشید در هنگام استفاده معمولا افراد تا آخرین پله از نردبان بالا نمی‌روند. در نتیجه امکان استفاده از حداکثر ظرفیت نردبان وجود دارد اما کمی دور از دسترس است. پس همیشه کمی نردبانی با ارتفاع بلندتر از محاسبات تهیه کنید تا در صورت استفاده از پله‌های دوم و سوم و یا خم شدن نردبان برای ایجاد ایستایی، بتوانید به نقاط مورد نظر دسترسی داشته باشید. لازم به ذکر است استفاده از حداکثر ظرفیت نردبان و قرار گرفتن در بالاترین پله از نظر امری خطرناک است و متخصصان ایمنی آن را توصیه نمی‌کنند.

جنس

جنس مناسب می‌تواند ضامن سلامتی شما باشد. برای مثال اگر مشغول کار در مجموعه‌های صنعتی هستید و یا محل‌هایی که با کابل‌ها و سیم‌های برق سر و کار دارید بهتر است از نردبان‌هایی با جنس نارسانا مثل فایبرگلاس یا پلاستیک فشرده استفاده کنید. همچنین اگر در محیط‌هایی هستید که اشتعال وسایل ممکن است به هیچ وجه از نردبان چوبی استفاده نکنید. دقت داشته باشید جنس نامناسب نردبان می‌تواند حادثه‌آفرین باشد. به علاوه جنس نردبان در وزن و درنتیجه حمل و نقل آن بسیار موثر است. از طرفی کیفیت جنس نردبان با استحکام آن رابطه مستقیم دارد. اگر کیفیت مواد اولیه مناسب نباشد در هنگام فشار و استفاده حداکثری از ظرفیت نردبان احتمال بروز حادثه بسیار زیاد است. حتما توجه کنید که نردبان جزو وسایلی با ملاحظات و شرایط خاص ایمنی است و در صورت خرابی یا نقص وسیله می‌تواند بحران‌ساز باشد. بنابراین از خرید اجناس بی‌کیفیت و یا نامرغوب بپرهیزید. یک نردبان بی‌کیفیت می‌توان جان افراد را به خر بیندازد.

استحکام پایه‌ها

این عامل تابعی از عوامل دیگر است. نوع طراحی، جنس، وزن نردبان و ارتفاع همگی در میزان استحکام پایه‌ها موثرند. نردبانی که وزن زیادی داشته باشد یا از جنس نامرغوب در تولید آن استفاده شده باشد دارای استحکام زیادی نخواهد بود. همچنین اگر طراحی و روند تولید دارای نقص باشد یا ارتفاع نردبان استاندارد نباشد استحکام پایه‌ها به حد کافی نخواهد بود. پس برای داشتن نردبانی با پایه‌های مستحکم باید به مناسب بودن و استاندارد بودن دیگر عوامل بسیار دقت کنید.

پلکان

پلکان نردبان باید اصولی طراحی شوند تا هر شخصی با شرایط متفاوت وزنی و قدی بتواند از آن استفاده کند. اگر پلکان نزدیک به هم باشد باعث خستگی افراد و همچنین سخت شدن بالا رفتن می‌شود. اگر پلکان از هم دور باشد برای افراد کوتاه قد و یا نونهالان یا برخی بانوان استفاده از نردبان سخت خواهد بود. ضخامت پله نیز باید اصولی طراحی شود تا پا به راحتی روی پله قرار بگیرد و دچار درد نشود. همچنین پایه‌های بسیار ضخیم گام برداشتن برای پله بعدی را سخت می‌کند و اصطلاحا دست و پا گیر است. پس پلکان نیز مانند سایر فاکتورهای مهم نردبان باید اصولی طراحی و تولید شود تا این وسیله حداکثر کارایی خود را داشته باشد و در هنگام استفاده افراد را دچار مشکل نکند.

انواع نردبان کدام است؟

با توجه به ویژگی‌های ذکر شده مشخص است که نردبان‌ها باید دارای تفاوت‌هایی باشند تا بتوانند تمام نیازهای بازارهای صنعتی و خانگی را رفع کنند. علاوه بر جنس و ابعاد، طراحی و شکل نردبان‌ها نیز متفاوت است. برخی از آن‌ها به تنهایی ایستایی دارند و برخی برای ثابت ماندن به تکیه‌گاه نیاز دارند. در ادامه نردبان‌ها را به لحاظ نوع طراحی و شکل و فرم آن‌ها بررسی خواهیم کرد.

• نردبان ساده

ابتدایی‌ترین و ساده‌ترین نوع نردبان را نردبان ساده می‌گویند. نردبان‌هایی که اکثر چوبی است و دارای دو ستون چوبی در چپ و راست و چند تعداد پله است. این نردبان‌ها به تنهایی ایستایی ندارند و باید برای استفاده از آن‌ها تکیه‌گاهی پیدا کرد. طول این نردبان‌ها معمولا بین ۲ تا ۵ متر است و بیشتر در خانه‌ها و یا کارگاه‌های قدیمی دیده می‌شود. بیشتر مورد استفاده از آن‌ها راه یافتن به پشت‌بام‌ها و یا طبقات بالایی در صورت نبود پلکان است. این نردبان‌ها غالبا دست‌ساز هستند و یا در کارگاه‌هایی با سطح پایینی از تکنولوژی ساخته می‌شوند. استحکام بالا و ارتفاع زیاد از خصوصیات مثبت این نوع از نردبان است. از آن طرف ایمنی پایین، اشتعال‌پذیری، نداشتن تکیه‌گاه، وزن زیاد، حمل و نقل سخت از معایب مهم این نوع نردبان است.

• نردبان تلسکوپی

شاید به‌روزترین نوع در بین تمام نردبان‌ها نوع تلسکوپی باشد. این نوع که همانند که تلسکوپ جمع شده و باز می‌شود قابلیت‌های منحصر به فردی را در اختیار استفاده‌کنندگان قرار می‌دهد. نردبان تلسکوپی در ابعاد و ارتفاع مختلف ساخته می‌شود و بسته به ارتفاع و نوح طراحی، در زمان جمع شدن ابعاد مشخصی دارد. گاهی نردبان تا ۵۰ سانتی‌متر جمع می‌شود و در حالت کاملا بازشده تا ۵ متر می‌تواند بلندی قامت داشته باشد. از مزایان این نوع نردبان می‌توان به حجم و ابعاد کوچک، جانمایی راحت، وزن سبک، حمل و نقل آسان و سرعت عمل اشاره کرد. البته که فاکتورهایی مثل سرعت عمل و وزن نردبان به مواد استفاده شده در ساخت و کیفیت طراحی مربوط است. از معایب این نردبان نیز می‌توان به نیاز به تکیه‌گاه، عدم تحمل وزن‌های زیاد و نداشتن پله‌های ضخیم اشاره کرد. این نردبان معمولا برای کارگاه‌های کوچک و یا عملیات نجات در نقاط صعب‌العبور استفاده می‌شود. همچنین کوهنوردان نیز از این نردبان در راه صعود به قله‌های پرچالش بهره می‌گیرند. نردبان‌های تلسکوپی غالبا از فلز‌های سبک ساخته می‌شوند تا بتوان آن‌ها را به راحتی حمل و استفاده کرد.

• نردبان تاشو

نردبان تاشو محبوب‌ترین و پرکاربردترین نوع نردبان است. این نوع از دو نردبان متصل به هم ساخته شده که در دارای زاویه‌ای تند با یکدیگر هستند. اتصال آن‌ها به صورتی است که در زمان مستقر کردن نردبان هر دو پایه با هم بر روی زمین قرار می‌گیرند. طراحی دو نردبان می‌تواند متفاوت باشد. برای مثال پایه‌ها و ستون‌های یک سمت ضخامت بالایی دارند و سمت دیگر دارای چند پایه نازک و میله‌ای است. همچنین در برخی از نردبان‌های تاشو فقط یک سمت پلگان دارد و سمت دیگر صرفا نقش تکیه‌گاه را بازی می‌کند. انواعی که دارای دو نردبان هستند معمولا طوری طراحی می‌شوند که ارتفاع پایه‌ها در دو سمت متفاوت باشد تا برای استفاده‌های مختلف به کار آید. جنس این مدل نردبان بیش‌تر فلزی است اما انواع چوبی و پلاستیک آن نیز موجود است. از مزایای این نوع نردبان می‌توان به ایمنی بالا، کاربری آسان، حمل و نقل نه چندان سخت و دسترسی راحت اشاره کرد و معایب این نردبان نیز ارتفاع کم نسبت به دیگر مدل‌ها و جاگیر بودن است. این نوع از نردبان تقریبا در همه زمینه‌ها قابل استفاده است. استفاده از نردبان تاشو در مصارف خانگی یا صنعتی یا حتی ساختمانی و … رایج است.

نحوه استفاده صحیح از نردبان چگونه است؟

همان‌طور که اشاره شد یک نردبان می‌تواند وسیله‌ای حیاتی برای انجام فعالیت‌ها باشد و از طرف دیگر در صورت استفاده نادرست و یا وجود نقص و خرابی در نردبان می‌تواند باعث مرگ انسان‌ها شود. از همین رو می‌بایست در زمان استفاده از نردبان به نکات ایمنی توجه کند و دستورالعمل مشخصی را پیاده‌سازی کرد. حتما قبل از شروع کار با نردبان دستور‌العمل کارخانه سازنده را به دقت بخوانید. برخی از نردبان‌ها برای مصاف خاص تولید می‌شوند و امکان دارد در هنگام استفاده نیاز به انجام کار خاصی باشد. همچنین احتمال وجود نکته خاص در مورد ایمنی نردبان و یا محدودیت‌هایی در استفاده باشد که بهتر است حتما دفترچه ضمیمه شده از طرف کارخانه را مطالعه فرمایید.

دقت داشته باشید نردبانی که بی‌نام و نشان است و مربوط به کارگاه یا کارخانه معتبری نیست می‌تواند سلامت شما را به خطر بیندازد. پس علاوه بر خرید یک نردبان مطمئن حتما مطالعه دستورالعمل‌ها را مد نظر قرار دهید. پس از آگاهی از دستورالعمل‌های استفاده، نردبان را به صورت کاملا محکم و ثابت بر روی یک سطح صاف و پایدار قرار دهید. قرار دادن نردبان بر روی سطوحی مثل شن و ماسه، گِل، پله‌های ساختمانی و سایر سطوحی که صاف یا پایدار نیستند بسیار خطرناک است. در نتیجه حتما قبل از بالا رفتن از نردبان از ایمنی سطح زمین و تکیه‌گاه نردبان اطمینان حاصل کنید.

حتما پیشنهادهای شرکت تولیدکننده را برای مکان‌های استفاده از نردبان مطالعه کنید. برخی از نردبان‌ها به علت جنس خاص و یا نوع طراحی در بعضی از محیط‌ها قابل استفاده نیستند. برای مثال استفاده از یک نردبان چوبی در محیط‌هایی که قابلیت اشتعال وجود دارد می‌تواند بسیار خطرناک باشد و یا برخی نردبان‌های پلاستیکی در محیط‌های شیمیایی با مواد خاصی واکنش خواهند داشت. در نتیجه شرکت تولیدکننده می‌بایست مکان‌های مجاز و غیرمجاز را اعلام کنید و استفاده‌کننده نیز حتما از این دستورالعمل پیروی کند. در مواردی که کار در محیط‌های پرخطر است و یا ارتفاع نردبان زیاد است افراد استفاده‌کننده باید از کفش‌های مقاوم در برابر سرخوردن استفاده کنند تا پا بر روی پلکان نردبان نلغزد و حادثه‌ای ناگوار به وجود نیاید.

دقت داشته باشید بسیاری از حوادث نردبان مربوط به برخورد فرد پس از لغزش و یا از دست دادن تعادل به بدنه نردبان است. بدنه نردبان‌های فلزی و چوبی گاهی دارای گوشه‌های تیز و برنده است. از همین رو داشتن کفش‌هایی که احتمال لغزش را کاهش دهند برای مصارف عادی نیز توصیه می‌شود. همچنین افرادی که قصد استفاده از نردبان در محیط‌های پرخطر را دارند می‌بایست حتما کفشی مقاوم در برابر سرخوردگی داشته باشند.
در حمل و نقل نردبان دقت داشته باشید که آن‌ها را به صورت موازی با سطح زمین و به آرامی حرکت دهید. حرکت به صورت زاویه‌دار با زمین می‌تواند به برخورد نردبان به زمین، سقف و یا سایر وسایل منجر شود که احتمال برو خسارت جانی و مالی وجود دارد. همچنین به دلیل ابعاد بزرگ و وزن زیاد نردبان‌ها در صورت افتادن می‌توانند نیروی زیادی را به سطح وارد نمایند. پس در حمل و نقل نردبان عجله نکنید و سعی کنید نردبان نسبت به قد شما زاویه‌ای ۹۰ درجه داشته و نسبت به زمین موازی باشد. در زمان بالا رفتن از پلکان نردبان نیز به هیچ وجه عجله کنید. در زمان بالا رفتن باید هر دو دست از ستون‌ها یا تکیه‌گاه‌ها استفاده کند و پا پله‌ها را به صورت یک به یک طی کند. سریع قدم برداشتن و یا استفاده نکرده از دست‌ها می‌تواند در همان ابتدا باعث از دست دادن تعادل و افتادن از بالای نردبان شود. هرگز به پشت به نردبان تکیه نکنید زیرا کوچک‌ترین لغزش می‌تواند تعادل شما را بر هم زند و سرنگون شوید.

زمانی که به پشت به نردبان تکیه می‌زنید معمولا دست‌ها آزاد است و یا اگر دست از تکیه‌گاهی استفاده می‌کند تعادل در حد و اندازه کافی نیست. همیشه باید سه نقطه اتصال بین بدن و نردبان وجود داشته باشد. دو پا و یک دست یا دو دست و یا پا همیشه باید به نردبان به شکل اصولی تکیه ‌کند. در صورت استفاده از نردبان‌های تاشو از پله‌های پایانی استفاده نکنید زیرا در آن زمان تکیه‌گاه محکمی نخواهید داشت و حفظ تعادل بسیار سخت خواهد بود. زمانی که روی نردبان ایستاده‌اید به هیچ وجه اقدام به جا‌به‌جایی یا تغییر اندازه نردبان نکنید و برای این کار به طور کامل از نردبان پایین آمده و مجددا نردبان را در محل مناسب مستقر کنید.

اگر نردبان ارتفاع بلندی دارد حتما از کمربندهای ایمنی استفاده کنید تا نقاط اتصال شما به نردبان افزایش یابد.
یک نردبان معیوب و یا قدیمی می‌تواند مستعد خرابی باشد حتی اگر در ظاهر همه چیز درست باشد. بسیاری از نردبان‌ها به علت عمر زیاد و شرایط نامناسب نگهداری دچار پوسیدگی و یا از دست دادن مقاومت خود می‌شوند. این خرابی‌ها شاید در حالت عادی به چشم نیاید اما در زمان استفاده و وارد کردن فشار به نردبان به یکباره دچار نقص جدی می‌شود و می‌تواند منجر به رقم خوردن یک اتفاق ناگوار شود. حتما قبل از استفاده از نردبان از محکم بودن اتصالات و صحت کارکرد آن مطمئن شوید. همچنین اگر نردبان برای مدت طولانی استفاده نشده است از وارد کردن فشار زیاد به طور ناگهانی خودداری کنید. توصیه می‌شود نردبان‌های قدیمی را تا حد امکان استفاده نکنید و یا برای مصارف کم‌خطر آن‌ها را مستقر کنید.
در هنگام کار با نردبان دست‌ها باید قابلیت آزاد شدن لحظه‌ای را داشته باشند. یعنی دست شما در هر لحظه امکان تغییر موضع و استفاده از تکیه‌گاه‌های مختلف را دارا باشد. این نکته به شما کمک می‌کند تا در صورت از دست دادن تعادل به سرعت با استفاده از دست‌ها تکیه‌گاه جدیدی بیابید و تعادل خود را مجددا بدست آورید. همچنین در صورت افتادن از بالای نردبان، دست‌ها نقش محافظتی دارند و از سر و صورت شما در مقابل برخورد با زمین محافظت خواهند کرد. ارتفاع نردبان نیز باید با زاویه آن در نردبان‌های تاشو رابطه متعادلی داشته باشد. یعنی از تشکلی یک زاویه کوچک برای رسیدن به نقاط بالاتر بپرهیزید. در نردبان‌های بدون تکیه‌گاه توصیه می‌شود به ازای هر یک متر ۳۰ سانتی‌متر از تکیه‌گاه فاصله ایجاد شود. این قانون که به ۴ به ۱ معروف است بهترین حالت برای ایجاد زاویه مطمئن و ایمن در نردبان‌های ساده و تلسکوپی است. در هنگام استفاده از نردبان‌های تلسکوپی و یا اصطلاحا کشویی قفل‌ها را با دقت چک کنید. اگر یک قفل به خوبی عمل نکند به راحتی نردبان تغییر ارتفاع خواهد داد و احتمال سرنگونی و سقوط بسیار بالا است. در نتیجه قفل‌ها در نردبان‌های تلسکوپی قبل و بعد از هر بار استفاده باید به دقت بررسی شوند.

جمع‌بندی

در این مقاله تلاش شد تا شما با انواع نردبان آشنا شوید و بتوانید یک انتخاب مناسب داشته باشید. شاید برای بسیاری از فعالیت‌ها هر سه نوع نردبان کارایی داشته باشند اما با بررسی معایب و مزایای آن‌ها می‌توان بهترین انتخاب را داشت. معمولا نردبان‌های تلسکوپی و کشویی برای مصارف خاص استفاده می‌شوند. کوهنوردی، عملیات نجات، مسابقات ورزشی، کارخانه‌های بزرگ و … می‌تواند محل‌هایی برای استفاده از نردبان تلسکوپی باشد. این نردبان شاید در خانه‌ها نیز مفید باشد اما به دلایل حساسیت در استفاده و ضریب ایمنی پایین برای مصارف خانگی توصیه نمی‌شود. نردبان‌های ساده نیز تقریبا منسوخ شده است و امروزه کمتر آن‌ها را در محیط‌های مختلف می‌بینیم.

نردبان‌هایی که از چوب‌ها قطور ساخته می‌شدند و وزن زیادی داشتند. شاید کارگاه‌های ساختمانی، مجموعه‌های صنعتی قدیمی و یا منازلی در بافت قدیم شهرها محل زندگی این مدل از نردبان‌ها باشد. گرچه چرخه تولید و فروش این نردبان‌ها هنوز ادامه دارد اما آیین‌نامه‌های مختلف تلاش می‌کنند تا حد امکان استفاده از این نوع نردبان را محدود کنند تا ایمنی بیشتری برای افراد تامین شود. نردبان‌های تاشو تقریبا بخش زیادی از سهم بازار را به خود اختصاصی داده‌اند. این نوع که تقریبا برای هر مصرفی مناسب است می‌تواند ایمنی خوبی داشته باشد و کار با آن نیز راحت است. شاید تنها نقطه‌ضعف ارتفاع کمتر نسبت به انواع دیگر باشد. در صورتی که بخواهند نردبان‌های تاشو را در ارتفاع‌های بلند بسازند حجم و وزن آن بسیار زیاد خواهد شد و در زمان استقرار نیز فضای زیادی را اشغال خواهد کرد. طبق موارد گفته شده می‌توان تشخیص داد برای هر نیازی چه نوع نردبانی مناسب است. به یاد داشته باشید مهم‌ترین نکته در خرید و استفاده از نردبان ایمنی است. به هیچ وجه به دلایلی همچون صرفه‌جویی در هزینه‌ها، بدست‌ آوردن دسترسی بیشتر و یا توصیه‌های غیرفنی نردبانی ناایمن و بی‌کیفیت خریداری نکنید. این خرید با سلامتی و جان شما در ارتباط خواهد بود.